Đối với các nhà tài trợ vốn, thẩm định dự án đầu tư là một khâu quan trọng trong giai đoạn chuẩn bị cho vay, có ý nghĩa quyết định tới các giai đoạn sau của chu kỳ dự án, kết quả thẩm định dự án đầu tư là căn cứ quan trọng nhất để ra quyết định có tài trợ cho dự án hay không. Trong bối cảnh tình hình kinh tế – xã hội thành phố và hoạt động của các doanh nghiệp hiện nay vẫn còn những khó khăn, thách thức do ảnh hưởng của tình hình dịch bệnh Covid-19 thì hoạt động cho vay của Quỹ Đầu tư phát triển thành phố Đà Nẵng (Quỹ) cũng đối diện với những nguy cơ tiểm ẩn có thể biến một khoản vay chất lượng cao thành một khoản nợ khó đòi. Điều này càng đặt ra yêu cầu công tác thẩm định, nhất là thẩm định tài chính trong hoạt động cho vay đầu tư tại Quỹ (bao gồm: thẩm định tài chính chủ đầu tư và thẩm định tài chính dự án) cần được thực hiện chuẩn xác, bao quát, chất lượng hơn, đảm bảo rằng khoản cho vay đạt được ba tiêu chí cơ bản: lợi nhuận – an toàn – lành mạnh.
(Ảnh minh hoạ)
Thời gian qua, công tác thẩm định nói chung và thẩm định tài chính trong hoạt động cho vay đầu tư tại Quỹ được thực hiện khá hiệu quả, góp phần hạn chế rủi ro cho Quỹ. Tuy nhiên, do khung pháp lý cho hoạt động của Quỹ chưa đầy đủ, các văn bản hướng dẫn của Trung ương có lúc còn bất cập, công tác thẩm định tài chính vẫn còn tồn tại một số vấn đề về phương pháp phân tích tình hình tài chính chủ đầu tư, rủi ro tài chính dự án, nguồn thông tin và phương pháp thu thập thông tin phục vụ công tác thẩm định…
Để góp phần hoàn thiện công tác thẩm định tài chính trong hoạt động cho vay đầu tư tại Quỹ, giúp Lãnh đạo đưa ra những quyết định cho vay chuẩn xác, có thể tham khảo một số giải pháp sau đây:
Thứ nhất, hoàn thiện công tác tổ chức, điều hành việc thẩm định dự án đầu tư
Với những đặc thù trong mô hình và hoạt động của Quỹ khác biệt so với ngân hàng đòi hỏi công tác thẩm định của Quỹ phải được tổ chức một cách chặt chẽ, khoa học, sàng lọc kỹ, có kiểm tra, kiểm soát chéo trong quá trình thực hiện để đảm bảo chất lượng, hiệu quả công tác thẩm định. Vì vậy, cần có một cơ chế tổ chức, phân công nhiệm vụ hợp lý để công tác thẩm định đạt hiệu quả cao hơn.
– Vì các dự án đầu tư rất đa dạng, mỗi lĩnh vực lại có rất nhiều chính sách pháp luật liên quan điều chỉnh, do đó, công tác thẩm định có thể thực hiện theo hướng phân công cán bộ thẩm định theo lĩnh vực dự án, như vậy, cán bộ thẩm định có điều kiện nghiên cứu chuyên sâu lĩnh vực được giao thẩm định, đồng thời, có cơ sở so sánh, đối chiếu các dự án tương tự trong quá trình thẩm định.
– Phát huy vai trò tư vấn của Hội đồng tư vấn thẩm định hoặc tham vấn ý kiến chuyên gia, thuê đơn vị tư vấn đối với các dự án phức tạp, liên quan nhiều đến yếu tố công nghệ hoặc lĩnh vực đầu tư tương đối đặc thù để hỗ trợ, nâng cao hiệu quả công tác thẩm định cho vay đối với những dự án này.
Hoàn thiện nội dung và phương pháp thẩm định tài chính
Công tác thẩm định cần sử dụng thêm các phương pháp đánh giá rủi ro như: phân tích theo kịch bản, phân tích mô phỏng. Theo đó, cần trang bị những phần mềm ứng dụng chuyên biệt, trang bị kiến thức sâu…để có thể áp dụng.
Mặt khác, đối với phương pháp phân tích độ nhạy hiện nay Quỹ đang sử dụng còn có mặt hạn chế, chưa thực sự tối ưu khi sử dụng các biến số chưa đủ để phản ánh độ rủi ro của dự án. Do đó, có thể tính thêm các yếu tố có mức độ ảnh hưởng đến hiệu quả dự án như: lạm phát, tỷ giá,…để đánh giá rủi ro và đề xuất các biện pháp phòng ngừa. Ngoài ra, cần đưa vào kỹ thuật phân tích điểm hòa vốn trả nợ khi phân tích rủi ro đầu tư để chỉ ra lượng bán hay doanh thu dự án trước khi phát sinh lỗ cũng như xác định doanh thu, sản lượng cần thiết để hòa vốn trả nợ.
Đối với vốn đối ứng của chủ đầu tư tham gia vào dự án, Quỹ cũng nên xem xét quy định mức tham gia tối thiểu khác nhau tùy theo độ rủi ro của dự án hay tùy theo loại hình đầu tư của dự án để xem xét mức cho vay của Quỹ, phòng ngừa rủi ro và đảm bảo an toàn về vốn.
Xem xét ý kiến của kiểm toán viên trong BCTC đã kiểm toán của chủ đầu tư, nghiên cứu kĩ các số liệu, thuyết minh, sử dụng kiến thức tài chính và khả năng phân tích để phát hiện các điểm đáng nghi ngờ, yêu cầu chủ đầu tư cung cấp thêm tài liệu chứng minh hoặc giải trình các thông tin nghi ngờ (nếu có).
Tăng cường công tác tổ chức, thu thập thông tin, thiết lập hệ thống thông tin phục vụ công tác thẩm định
Quỹ nên đa dạng nguồn cung cấp thông tin và đưa các phương pháp thu thập thông tin hiện đại vào công tác thẩm định:
– Bước đầu, có thể xây dựng thông tin chung giữa các cán bộ thẩm định, lưu trữ và cập nhật thường xuyên theo lĩnh vực dự án sau khi kết thúc một hồ sơ thẩm định (thông tin về văn bản pháp luật liên quan đến dự án, thông tin thị trường đầu vào đầu ra, cung cầu sản phẩm,…). Điều này sẽ giúp các cán bộ nắm bắt được thông tin dễ dàng khi thẩm định và có cơ sở tham chiếu.
– Liên kết, hợp tác với các ngân hàng trên địa bàn để bổ sung, khai thác thông tin khách hàng nếu khách hàng có quan hệ tín dụng với các ngân hàng.
– Phối hợp chặt chẽ với các Sở ngành, cơ quan quản lý nhà nước để tiếp cận các thông tin hữu ích phục vụ thẩm định.
– Tiếp tục khai thác có hiệu quả thông tin trên CIC để nắm lịch sử quan hệ tín dụng, tình hình nợ xấu… của chủ đầu tư tại các ngân hàng.
Tiếp tục bồi dưỡng, nâng cao hơn nữa chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác thẩm định
Con người luôn là yếu tố trung tâm, quan trọng nhất trong mọi hoạt động, đặc biệt là trong hoạt động thẩm định dự án cho vay, khi mà kết quả của nó phụ thuộc rất lớn vào trình độ, kinh nghiệm, những ý kiến chủ quan của người thẩm định. Vì vậy, ngoài việc nâng cao kiến thức chuyên sâu về chuyên môn còn phải bồi dưỡng các kiến thức về thị trường, pháp luật, đạo đức nghề nghiệp. Theo đó:
– Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ thẩm định đối với cán bộ thẩm định. Quỹ tiếp tục triển khai các lớp đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ thẩm định, các buổi hội thảo và mời các chuyên gia, lãnh đạo các NHTM về trao đổi kinh nghiệm thực tế và củng cố lý thuyết. Quá trình đào tạo nên diễn ra thường xuyên, có sự kiểm tra đánh giá về năng lực cán bộ.
– Cần tổ chức các lớp đào tạo về kỹ năng mềm cho cán bộ thẩm định về khả năng nhận diện khách hàng, khả năng giao tiếp, khai thác, thu thập thông tin để phục vụ tốt cho công tác thẩm định.
– Cần có những đãi ngộ, khen thưởng kịp thời về vật chất lẫn tinh thần đối với các cán bộ hoàn thành tốt nhiệm vụ, xử lý nghiêm đối với cán bộ có thái độ, hành vi tiêu cực, cố ý làm trái quy định.
Tăng cường sự phối hợp giữa các phòng, ban nghiệp vụ, kiểm tra kiểm soát nội bộ
Chất lượng công tác thẩm định phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng hồ sơ vay vốn thực hiện dự án do chủ đầu tư cung cấp và nguồn thông tin cán bộ xúc tiến có được trong quá trình thu thập, hướng dẫn, trao đổi với chủ đầu tư. Bên cạnh đó, những vấn đề phát sinh trong quá trình giải ngân cho vay đối với dự án đôi khi cán bộ thẩm định không lường hết được. Vì vậy, để công tác thẩm định được tiến hành thuận lợi, nhanh chóng, có cái nhìn bao quát các mặt của dự án, ngoài nghiệp vụ và khả năng của cán bộ thẩm định, sự phối hợp chặt chẽ giữa 03 khâu: xúc tiến, thẩm định, tín dụng là rất quan trọng và cần thiết.
Tăng cường vai trò kiểm soát độc lập của Ban Kiểm soát đối với kết quả thẩm định dự án trước khi cấp thẩm quyền phê duyệt cho vay sẽ giúp cho công tác thẩm định càng chặt chẽ, có thêm cái nhìn đa chiều về dự án và hạn chế được rủi ro khi triển khai cho vay dự án sau này.
Quản lý, theo dõi sau thẩm định
Thống kê, tổng hợp kết quả thực hiện dự án. Sau khi dự án Quỹ cho vay đầu tư được quyết toán, bàn giao đi vào hoạt động, trên cơ sở tình hình thực hiện dự án, tình hình hoạt động của chủ đầu tư, số liệu giải ngân vốn vay tại Quỹ và các hồ sơ do chủ đầu tư cung cấp trong quá trình giải ngân, Quỹ thống kê tổng hợp kết quả thực hiện dự án để đổi chiếu, so sánh với kết quả thẩm định và kịp thời thông tin, báo cáo cấp có thẩm quyền nếu có sự chênh lệch lớn với kết quả thẩm định.
Thực hiện phân tích các dữ liệu về kết quả thực hiện dự án và lưu trữ dữ liệu để phục vụ cho việc đối chiếu, so sánh, thẩm định các dự án tiếp theo.
Thanh Dịu – Phòng TCKT
